امروزه با توجه به پیشرفت چشمگیر علم پزشکی و دندانپزشکی ممکن است در خیلی از اوقات بنا به شرایط بیمار درمان تحت بیهوشی توصیه شود. در درمان دندانپزشکی با بیهوشی، کلیه ی طرح درمان حین بیهوشی انجام شده و دیگر نیازی به انجام چندین جلسه درمان تحت بی حسی برای دندان های شما وجود ندارد. اما این روش درمانی مزایا و معایب خودش را هم دارد که در ادامه با هم بررسی خواهیم کرد.
بیهوشی چیست؟
بیهوشی یک درمان پزشکی است که بیمار را از احساس درد در حین عمل یا جراحی باز می دارد. انواع مختلف بیهوشی به روشهای مختلف عمل می کند.
فردی که کار بیهوشی را انجام می دهد پزشک متخصص بیهوشی نام دارد که درد را قبل، حین و بعد از جراحی مدیریت می کند. در کنار متخصص، تیم بیهوشی می تواند شامل پزشک، پرستار یا دستیار بیهوشی باشد.
برخی از کاربردهای داروهای بیهوش کننده عبارتند از:
- بیهوشی عمل بینی
- بیهوشی از گردن یا از طریق تنفس
- دندانپزشکی تحت بیهوشی
- بیهوشی از طریق نخاع و کمر
- بیهوشی در ای وی اف، آندوسکپی و کلونوسکوپی
انواع بیهوشی:
نکته ای که در خصوص دندانپزشکی با بیهوشی وجود دارد، تنوع آن است. انتخاب بهترین روش بیهوشی به نوع و دامنه عمل جراحی بستگی دارد. در ادامه پرکاربرد ترین روش های بیهوشی را بررسی می کنیم:
بیهوشی عمومی
گسترده ترین حالت بیهوشی، بیهوشی عمومی یا بیهوشی اتاق عمل نام دارد که معمولا برای کنترل احساس درد در حین جراحی های سنگین کاربرد دارد. این نوع بیهوشی توسط متخصص بیهوشی و از طریق گذاشتن یک ماسک روی دهان بیمار و تزریق داروهای بیهوشی به صورت وریدی یا از طریق سرم انجام می شود.
بیهوشی نخاعی
یکی دیگر از حالت های رایج بیهوشی، بی حسی نخاعی است که به آن بی حسی لوکال نیز گفته می شود. معمولا از بی هوشی نخاعی برای زایمان سزارین یا جراحی های سرپایی استفاده می شود. در این نوع بی حسی ممکن است فرد فشارهایی را نیز احساس کند اما در ناحیه تحت درمان هیچ گونه دردی را احساس نمی کند.
بیهوشی موضعی
بیهوشی موضعی که به آن بی حس کننده موضعی نیز گفته می شود، بخش کوچکی از بدن را بی حس می کنند. نمونه هایی از روشهایی که در آنها می توان از داروهای بی حسی موضعی قوی استفاده کرد شامل عمل آب مروارید و جراحی های دندانپزشکی است. در رایج ترین مورد استفاده از این روش بیهوشی، دندانپزشکی با بی حسی انجام می شود. افراد کاملا بیدار هستند، اما در ناحیه مورد نظر دردی را احساس نمی کنند.
بیهوشی با آنژیوکت
معمولا در جراحی هایی که با بیهوشی عمومی همراه هستند، ماده بیهوشی از طریق کانولا یا آنژیوکت به رگ های بیمار وارد می شود. برای بیهوشی با آنژیوکت به گازهای بی هوشی و ماسک اکسیژن هم نیاز است تا فرد بتواند با کمک نفس بکشد.
دندانپزشکی با بیهوشی برای چه کسانی مناسب است؟
- افراد دارای بیماری های خاص مثل سندروم های خاص، بیماران مبتلا به فلج مغزی، بیماران اوتیسم و بیمارانی که داروهای اعصاب و روان استفاده می کنند.
- افراد دارای رفلکس محافظتی قوی حلق که با ورود ابزار دندانپزشکی به داخل دهانشان دچار تهوع و استفراغ شدید می شوند.
- افراد با درمان های وسیع که درمان آنها طولانی مدت و یا پیچیده است و تمایل ندارند درمان آنها طی چند جلسه در طی چند روز انجام شود.
- افرادی که از تزریق بی حسی و درمان دندانپزشکی هراس دارند.
- کودکانی که از پروسه دندانپزشکی می ترسند و اجازه همکاری به دندانپزشک را نمی دهند.
- بی هوشی برای چه کسانی خطر جدی دارد؟
- بیهوشی برای برخی از افراد ممکن است خطرناک باشد. مهمترین آنها عبارتند از:
- افرادی که مشکل قلبی دارند یا سابقه جراحی های قلب دارند.
- فشار مغز آنها بسیار بالا باشد.
- کسانی که سیگار می کشند.
- افرادی با سابقه ی تشنج یا مشکلات حاد تنفسی.
- فشار خون بالا دارند.
- افراد با اضافه وزن زیاد.
- افرادی که سابقه سکته دارند.
- کسانی که سابقه حساسیت به مواد بیهوشی دارند.
مراقبت های قبل از دندانپزشکی با بیهوشی چگونه است؟
مراقبت های قبل از دندانپزشکی با بیهوشی برای کاهش ریسک بیهوشی و کاهش عوارض بعد از عمل مانند سرگیجه یا سردرد اهمیت دارند. کارهایی که باید قبل از بیهوش شدن انجام داد شامل موارد زیر می باشد:
در اولین قدم باید لیست کاملی از داروها، مکمل ها، مشکلات و بیماری های زمینه ای بیمار تهیه شود. برخی از داروها می توانند با بیهوشی تداخل داشته باشند و باعث خونریزی یا سایر عوارض شوند.
بیمار باید به مدت 8 ساعت قبل از رفتن به بیمارستان از خوردن و نوشیدن خودداری کند، مگر اینکه دستور دیگری داده شود.
برای بهبود سلامت قلب و ریه، حتی اگر فقط یک روز قبل از عمل باشد، باید از کشیدن سیگار اجتناب کرد.
مصرف مکمل های گیاهی را به مدت یک تا دو هفته قبل از عمل، طبق دستور پزشک خود متوقف کنید.
باید قبل از عمل، مصرف برخی از داروها را قطع کرد.
همچنین برخی از داروهای فشارخون را ( اما نه همه ) با یک جرعه آب طبق دستور پزشک خود مصرف کنید.
کلیه دندان ها را مسواک زده و سپس از دهانشویه و یا داروهای تجویز شده استفاده شود.
انجام آزمایشات و تست های بی هوشی قبل از عمل
آزمایشات و تست های قبل از دندانپزشکی با بیهوشی
متخصص بیهوشی معمولا قبل از عمل یک سری آزمایش ها را انجام می دهد که بتواند عوارض بیهوشی را برای افراد به حداقل برساند. این تست ها ممکن است بسته به سن بیمار یا شرایط عمومی متفاوت باشد. اما تست های بیهوشی قبل از عمل به طور کلی شامل موارد زیر است:
معاینه بیمار توسط متخصص بیهوشی
تست قلب که شامل نوارقلب و اکو قلب می شود
سونوگرافی
رادیوگرافی
کنترل فشارخون بیمار
آزمایش خون
مراقبت قبل از دندانپزشکی با بیهوشی در کودکان به چه صورت است؟
مصرف مایعات شفاف مانند آب، آبمیوه و چای کمرنگ تا 3 ساعت قبل از عمل مانعی ندارد
مصرف شیر مادر توسط کودک تا 4 ساعت قبل از بیهوشی مجاز می باشد
از مصرف غذاهای پرچرب، سرخ شده و گوشت در شب قبل از عمل اجتناب کنید
مصرف وعده غذایی سبک توسط کودک تا 6 ساعت قبل از بیهوشی مانعی ندارد
کودک باید روز قبل از عمل به اندازه کافی بخوابد
کلیه دندان ها را مسواک زده و از دهانشویه استفاده شود
چه مراقبت هایی پس از بیهوشی لازم است؟
مراقبت های بعد از دندانپزشکی با بیهوشی به نوع بیهوشی بیماران بستگی دارد. برای روش هایی که از بی حسی موضعی استفاده می کنند، می توان پس از درمان به کار یا بیشتر فعالیت های روزمره بازگشت. اما اگر بیمار بیهوشی موضعی، عمومی یا آرامبخش دریافت کرده باشد، به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز خواهد داشت.
در برخی شرایط مانند بی حسی منطقه ای یا بی حسی نخاعی، بیمار باید برای مدت 12 تا 24 ساعت بدون حرکت بماند تا درگیر عوارضی مانند کمردرد یا سردرد شدید نشود. همچنین برای مدت 24 ساعت، فرد باید از رانندگی، کار با تجهیزات، مصرف الکل و دخانیات خودداری کند.
عوارض بیهوشی چیست؟
برای اکثر افراد بیهوشی بسیار ایمن است اما در موارد بسیار نادر بیهوشی می تواند منجر به مشکلاتی مانند ریتم غیر طبیعی قلب، مشکلات تنفسی، واکنش های آلرژیک به داروهای مصرف شده و حتی مرگ شود. اما شایع ترین عوارض جانبی عبارت اند از:
تهوع یا استفراغ، لرز، خستگی، مشکل در ادرار کردن، دردهای عضلانی، خارش، درد و قرمزی در محل تزریق و گلو درد یا خشکی گلو. این عوارض معمولا خظرناک نیستند و به سرعت از بین می روند.
استراحت کردن، مصرف برخی از داروها با نظر پزشک معالج و متخصص بیهوشی، مصرف آب و مایعات زیاد و مصرف مواد غذایی مقوی برای از بین بردن ضعف و بی حالی می تواند به هرچه سریع تر رفع شدن عوارض بیهوشی کمک زیادی کند.